سايت الف: علیرضا روشن با مجموعه شعر«کتاب نیست» چهره شد، کتابی که برای شروع کار یک شاعر جوان اثر قابلتأملی محسوب میشد و البته این بخت را داشت که بهواسطه پارهای مسائل برونمتنی که توجهها را به شاعر این مجموعه جلب می کرد، از شهرت بیشتری برخوردار باشد.
مجموعه داستان «ما» کتابیست که در نگاه اول زیر سایهی «کتاب نیست» قرار دارد؛ ناشر حتی در طراحی جلد این کتاب نیز ارجاع به آن مجموعه شعر موفق را از یاد نبرده و ظاهر کار پیش از هر چیز این نکته را تداعی میکند که این کتاب نیز اثری از صاحب همان اثر موفق است.
گذشته از این مسئله داستانهای کتاب حاضر نیز تا حد بسیار زیادی تابع شاعرانگی حال و هوایی هستند که از علیرضا روشن میتوان انتظار داشت. بهعنوان مجموعه داستانی که یک شاعر آن را نوشته است؛ شاید نتوان آن را دارای همان توفیقی ارزیابی کرد که نویسنده این داستانها در حوزه شعر داشته است. اما اگر خواننده ی اشعار علیرضا روشن بودهاید و حال و هوای ذهنی او و سبک آثارش موردپسندتان واقعشده است، میتوانید امیدوار باشید که این کتاب نیز تا حد زیادی رضایت شما را به دنبال خواهد داشت.
داستانهای گرد آمده در این مجموعه به جز چند نمونه انگشت شمار که حجمی بیش از بقیه دارند، اغلب بسیار کوتاهند، حدود ۲۰۰ تا ۵۰۰ کلمه، از این منظر یادآور داستانهای مینیمالیستی هستند که این سالها اغلب به تأسی از نویسندگان مینیمالیست مدرن یا پستمدرن شاهد انتشارشان بودهایم و بیش از همه اینکه سایه حضور ریموند کارور را نیز بر این داستانها میتوان احساس کرد.
این داستانها اغلب برشی بسیار کوتاه از زندگی هستند، آنقدر کوتاه که همانند یک جرقه میتوانند جلوه کنند، لحظهای کوتاه که نویسنده بر روی کاغذ آورده و در ذهن خواننده تداعی میشود. اما همین لحظه کوتاه بهگونهای نوشته میشود که خواننده برای تداعی آن در ذهن خود باید با حاصل کار نویسنده مشارکت داشته باشد و همین نکته یکی از عوامل تأثیرگذاری آن است.
اما آنچه حاصل کار علیرضا روشن را در قیاس با دیگر نویسندگان مینی مالیست این روزها دارای تمایز میکند، شاعرانگی نهفته در داستانهای اوست. گویی این داستانها حاصل درآمیختن داستان و شعر است. خصوصیتی که نقطه اوجش را در دهههای پیش در آثار بیژن نجدی شاهد بودیم. توفیق او بیش از هر چیز حاصل درآمیختن موفق و متناسب عناصر تصویری و موسیقی کلمات در شعر باظرافت های روایی داستان بود.
حاصل کار علیرضا روشن اما فاصلهای بسیار محسوس با این تجربههای موفق دارد، بهخصوص اینکه او نتوانسته عناصر داستانی را با همان قوتی که بضاعت شعریاش در این مجموعه خودنمایی میکند برای خلق چنین داستانهایی بکار ببندد. البته با توجه به این اشاره که روی جلد کتاب آمده: «حرفها به داستان» به نظر نمیرسد نویسنده چنین ادعایی هم داشته باشد، بلکه قالب داستان صرفاً بهانهای بوده برای گفتن حرفهایی که میخواسته بهگونهای بگوید که دیگران بشنوند و در خاطرشان نقش ببندد. حرفهایی درباره روابط میان آدمها، پدر و پسر، زن و شوهر، در و همسایه و...
بههرحال «ما» از بیستوچهار داستان بسیار کوتاه تشکیلشده، که خواندن آنها در فرصتهای کوتاه در لابهلای مشغله فراوان زندگی این روزگار میتواند تجربه فضایی متفاوت را برای خواننده به همراه داشته باشد؛ بهخصوص در این ایام که غفلت از آن شاعرانگی و ظرافت طبعی که روزگاری خصلت ایرانیان بوده و این روزها یا فراموششده یا اینکه عمق چندانی ندارد.