دکتر پیمان نواب
این دلایل را می‌توان در پاسخ به این سوال برشمرد:
۱. در کشور ما تمام ِخریداران کتاب الزاماً خوانندگان کتاب نیستند. بسیاری از افراد، جمع‌آوری و تشکیل مجموعه‌ای از کتابها برایشان خوشایند است. این مجموعه می‌تواند کوچک یا بزرگ باشد، اما دیدنش چه از جانب خود ِ شخص و چه از جانب ِ دیگران، در جمع‌آوری کننده، احساس خوب ایجاد می‌کند.کتابهای الکترونیک چون چنین قابلیتی ندارند و چنین نیازی را پاسخ نمی‌گویند، طبیعتا توسط این افراد با بی‌اقبالی مواجه می‌شوند.
۲. کتابهای الکترونیک در ایران، اولین بار به صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفتند. هنوز سایت‌هایی را به خاطر داریم که فرمت ِ پی دی اف ِ بسیاری از کتابها از معروف و غیر معروف را مجانی ارائه می‌دادند. این نحوه‌ی خطای ِ قرار دادن ِ کتاب در اختیار ِ مخاطب، بدون توجه به حقوق ِ صاحبان ِ اثر ، تصوری اشتباه را به همراه داشت که گویا کتابهای الکترونیک باید به رایگان در دسترس باشند.
۳.لمس ِ کتاب، بو کردن ِ صفحات ِ آن و خط کشیدن در آن که خواندن ِ کتاب را دلپذیرتر، آسانتر و مطبوع‌تر می‌نماید، مختص کتابهای فیزیکی و چاپی است. از دست رفتن این ویژگیها در کتابهای دیجیتال(به استثنای قابلیت مشخص کردن قسمتهای مهم در بعضی از انواع ِ فرمتهای دیجیتال) شوق و ذوق ِ تعدادی از کتابخوانان را در مراجعه به این نوع از کتابها کم می‌کند؛ گویا فقدان ِ این ویژگیهای فیزیکی، کتاب را از کتاب بودن می‌اندازد و آن را در نزد ِ ما از درجه ی اعتبار ساقط می‌کند.
۴.بسیاری از ما ذهناً به این باور عادت داریم که خرید و فروش و پرداخت هزینه، مختص به اجناس ِ قابل لمس و فیزیکی است. این ذهنیت که همواره پرداخت وجه را در قبال ِ اجناس حقیقی و در فضای ِ حقیقی انجام داده است، نسبت به پرداخت پول در فضای مجازی و آن هم برای اجناس مجازی، عادت ندارد و لذا از خریدن کتابهای الکترونیک هم امتناع می‌کند.
۵. از آنجا که اولین فرمت ِ کتاب الکترونیک در ایران، فرمت پی دی اف بود و این فرمت در آن زمان، قابلیت ِ تغییراتی چون خط کشیدن و مشخص کردن ِ جملات مهمِ کتاب را نداشت، تصور بسیاری بر آن است که این فرمت، تنها فرمت ِ کتابهای دیجیتال است و لذا مراجعه به این کتابها را برای آنان با اکراه همراه می‌کند. فرمتهای جدید ِکتاب ِ الکترونیک که به خواننده اجازه‌ی تغییرات ِ متنی جهت ِ یادسپاری ِ بهتر را می‌دهند ، چنانچه با معرفی و ارائه‌ی ِ بیشتر و بهتر همراه گردند اقبال به این سنخ کتابها را هم افزایش خواهند داد.
۶. تغییر و بخصوص تغییر ِ عادت، ثبات ِ ذهن و آرامش ِ روان بسیاری از ما را به هم می‌ریزد و همین است که از قدیم گفته شده است که ترک ِ عادت موجب مرض است. لذا ذهن ِ ما که از کودکی به خواندن ِ کتابهای چاپی عادت کرده است حال در برابر ِ این تغییر ِ رویه و گذار از مطالعه‌ی کتابهای فیزیکی به کتابهای دیجیتال مقاومت نشان می‌دهد و نتیجتاً ما را با کتابهای الکترونیک دچار مشکل می‌کند.
۷. عامل ِ مهم ِ دیگر امّا، ابزار ِ خوانش کتابهای الکترونیک است. بسیاری از افراد در جامعه‌ی ما از آنجا که به ابزار ِ استاندارد مطالعه‌ی این کتابها یعنیebook reader ها دسترسی نداشته و با کامپیوتر و یا موبایل به خوانش پرداخته و لذا دچار ِ مشکلات و آزار و اذیت‌های چشمی شده‌اند ، کتابهای الکترونیک را مناسب نمی دانند. عدم دسترسی ِ قشر متوسط، به ebook reader های استاندارد با قیمت مناسب را باید به مشکلات جامعه‌ی ما در این زمینه اضافه کرد.
۸.نا آگاهی از وجود ِ فرمت ِ الکترونیک بسیاری از کتابها بویژه کتابهای جدید در بازار، از دیگر عواملی‌ست که عدم توجه به این کتابها را سبب شده است. بسیاری از افراد در جامعه ی ما هنوز نمی‌دانند که تعدادی از ناشران ما کتابهای خود از جمله جدیدترین ها را در قالب ِ الکترونیک و در سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی معتبر به فروش می‌رسانند. نتیجه‌ی طبیعی ِ این عدم ِ آگاهی، عدم ِ مراجعه خواهد بود.
۹. اگرچه در قسمت قبل، به نا آگاهی ِ کتابخوانان از حضور ِ کتابهای تعدادی از ناشران در قالب الکترونیک اشاره شد امّا نباید از یاد برد که اتفاقا اکثر ناشران ِ ما ، همچنان در فضای سنتی زیست می‌کنند و لذا از ارائه‌ی کتابهای خود به صورت الکترونیک امتناع کرده و مقاومت می‌ورزند. بسیاری از این ناشران حقیقتا با زندگی در دوران ِ پیش از قرن ِ بیست و یک ، هنوز درک نکرده‌اند که ارائه‌ی کتابهای الکترونیک نه یک تنوع و امکان بلکه یک نیاز است. حضور این نگرش ِ ستبر ِ متعلق به گذشته، البته بازار کتابهای الکترونیک را داغ نمی‌کند و لذا مراجعان ِ به این بازار نیز کاهش خواهند یافت.
۱۰. با وجود آنکه در دنیا بازار کتابهای الکترونیک گرم است، در کشور ِ ما این بازار تنها به چند فروشگاه ِ محدود ِ کتاب الکترونیک محدود می‌شود که در میان ِ آنها هم جز یکی، بقیه با استانداردهای معین شده، فاصله دارند. این گرم نبودن ِ بازار بسان آنچه در قسمت ِ پیش گفته شد، حاضران در بازار را نیز کاهش خواهد داد.
عوامل ده‌گانه‌ی فوق باعث شده است بازار ِ خوانش کتاب الکترونیک در جامعه‌ی ما چندان با رونق همراه نباشد.
